Muzika i ples predstavljaju ključne elemente kulturnog identiteta Bošnjaka i Albanaca u Crnoj Gori. Kroz generacije, ovi narodi su razvili bogatu muzičku i plesnu tradiciju, koja odražava njihovu istoriju, običaje i duh zajedništva. Iako su pod uticajem različitih kulturnih struja Balkana, uspjeli su sačuvati autentične oblike narodnog izraza koji se i danas njeguju.
Tradicionalna muzika
Muzika Bošnjaka i Albanaca u Crnoj Gori prepoznatljiva je po melodičnim i emotivnim pjesmama koje često govore o ljubavi, herojstvu i svakodnevnom životu. Među Bošnjacima su posebno popularne sevdalinke – lirske pjesme koje se izvode uz saz ili šargiju, s naglaskom na melodičnost i izražavanje dubokih emocija.
Kod Albanaca, značajnu ulogu ima iso-polifonija, specifičan oblik višeglasnog pjevanja koji je prepoznat i zaštićen kao nematerijalna kulturna baština UNESCO-a. Ovaj stil pjevanja se posebno njeguje u albanskim zajednicama na jugu Crne Gore, gdje se izvodi tokom svečanosti i važnih društvenih okupljanja.
Narodne pjesme obje zajednice često prate instrumenti poput defa, šargije, zurle, kavala i çiftelije, koji daju poseban ritam i tonalitet tradicionalnoj muzici.
Narodni plesovi
Ples je neizostavan dio kulturnog izraza Bošnjaka i Albanaca, a najčešće se izvodi u okviru svadbenih i drugih svečanosti. Kod Bošnjaka su najpoznatije kola, koja se igraju u polukrugu ili krugu, uz pratnju brzih ritmova i živahnih pokreta. Ova kola često prate zvuci harmonike i bubnja, a u nekim krajevima i tradicionalnih gudačkih instrumenata.
Albanski narodni plesovi odlikuju se energičnim koracima, brzim ritmom i izraženim pokretima ruku. Posebno su poznati vallet, plesovi koji simbolizuju snagu, ponos i zajedništvo. Ovi plesovi su često povezani s epskim pjesmama i imaju istorijsku simboliku, a izvode se u narodnim nošnjama, koje dodatno naglašavaju njihovu autentičnost.
Savremeni uticaji i očuvanje tradicije
Iako moderni muzički pravci utiču na omladinu, tradicionalna muzika i ples ostaju važan dio identiteta Bošnjaka i Albanaca u Crnoj Gori. Kroz kulturno-umjetnička društva, festivale i manifestacije, ova tradicija se prenosi na mlađe generacije.
Događaji poput Festivala narodne muzike u Rožajama, folklornih smotri u Ulcinju i Plavu, kao i brojnih svadbenih i porodičnih svečanosti, omogućavaju da ova bogata kulturna baština ostane živa i prepoznatljiva.
Muzika i ples nisu samo način zabave, već i simbol identiteta, povezanosti i nasljeđa koje svaka generacija nosi sa sobom. Očuvanje ovih elemenata nematerijalne baštine ključno je za kulturni mozaik Crne Gore i njenu multietničku harmoniju.
