Tokom 1990-ih godina, Plavski kraj je, kao i mnogi drugi delovi bivše Jugoslavije, bio pogođen političkim i ekonomskim turbulencijama koje
1. Opšti kontekst 1990-ih u Plavskom kraju
- Raspad SFRJ i ratni sukobi u regionu stvorili su nesigurnost među bošnjačkim i albanskim stanovništvom.
- Sankcije, ekonomska kriza i represivne politike pod režimom Slobodana Miloševića dovele su do pogoršanja životnih uslova.
- Plav i Gusinje, naseljeni Bošnjacima i Albancima, suočili su se sa političkim pritiscima, vojnim regrutacijama i strahom od eskalacije sukoba.
2. Migracije Bošnjaka
- Egzodus usled straha i represije: Nakon rata u Bosni i Hercegovini (1992-1995), bošnjačko stanovništvo u Plavu i Gusinju suočilo se s pritiscima i povećanom nesigurnošću.
- Otmica u Štrpcima (1993): Kidnapovanje i likvidacija 19 civila, većinom Bošnjaka, iz voza Beograd-Bar kod stanice Štrpci stvorilo je dodatni strah i nesigurnost među Bošnjacima u Crnoj Gori.
- Ekonomska emigracija: Mnogi Bošnjaci su otišli u Zapadnu Evropu (Nemačka, Luksemburg, Švedska) ili SAD, gde su već postojale jake dijasporske mreže.
- Promena demografske strukture: Zbog odlaska mladih i obrazovanih kadrova, Bošnjačka zajednica u Plavskom kraju pretrpela je značajan pad broja stanovnika.
3. Migracije Albanaca
- Priprema za rat na Kosovu (1998-1999): Tokom druge polovine decenije, situacija na Kosovu se pogoršavala, što je uticalo i na Albance u Plavu i Gusinju.
- Odlasci u SAD i Evropu: Kao i Bošnjaci, Albanci su masovno emigrirali, posebno u SAD (New York, Detroit, Chicago), gde postoji jaka crnogorsko-albanska dijaspora.
- Regrutacija i povezanost sa Oslobodilačkom vojskom Kosova (OVK): Neki Albanci iz Crne Gore su se pridružili OVK tokom sukoba na Kosovu.
- Pritisak vlasti: Postojali su slučajevi nadzora i represije nad Albancima pod sumnjom da podržavaju OVK, što je dodatno povećalo migracije.
4. Posledice na demografsku sliku Plava i Gusinja
- Depopulacija: Veliki broj mladih Bošnjaka i Albanaca je emigrirao, što je dovelo do smanjenja broja stanovnika u Plavskom kraju.
- Ekonomski pad: Odlazak radno sposobnog stanovništva oslabio je lokalnu privredu.
- Političke promene: Krajem 90-ih i početkom 2000-ih, Bošnjačke i Albanske stranke počinju jače političko organizovanje u Crnoj Gori.
Zaključak
1990-e su bile decenija intenzivnih migracija Bošnjaka i Albanaca iz Plavskog kraja, uzrokovanih ratovima, ekonomskom krizom i političkim pritiscima. Ove migracije su dugoročno promenile demografsku strukturu regiona, smanjivši broj stanovnika i uticaj zajednica koje su vekovima bile prisutne na tom prostoru.
